دورتادور خانه های گیلانی تا همین چند دهه پیش، تلار داشت. اتاق های خانه، همه به بیرون در و پنجره داشت. معمار گیلانی خوب می دانست خانه را چگونه جانمایی و مهندسی کند تا بیشترین بهره را از کمترین نسیم اطراف برد. تا با اندک وزش باد، خانه از هر طرف، کوران داشته باشد و خنک شود.
گذشت تا فریب تکنولوژی را خوردیم. اسپیلت آمد. دیوارها ایزوگام شد. تلارها از بین رفت. الگوی ساختمان سازی قوطی چوب کبریتی تهران، همه جا جاری شد. حتی گیلان هم با آنهمه شکوه خانه های گالی پوش، چوبی و پوشش زیگالی، سر فرود آورد. معماران کهن، کناره جستند و معماران همراه شدند با ظاهر پسندی ما. این شد که پایه و ارکان معماری گیلان را باطل کردیم.
حالا این اقامتگاه های بومگردی هستند که باید با همراهی همه، معماری قدیم را برگردانند، از دانش نوین بهره برند و دوباره کوران هوا را، از دامنه کوه و پهنه دریا؛ و نه از لایه های پلاستیکی و فلزی کولرها، جاری کنند.
مجتبی روشن بخش یکی از آن همه است. کشتی گیر قاسم آباد در برقراری کندوج کمک کرد، مخزن جمع آوری آب باران را به خوبی برقرار کرد و حالا در ساخت تلار گیله بوم، پیوسته کمک ماست؛ گاهی با چیدن کلان سنگها و گاه با هدایت اسب بارکش آهنین صدساله.
